آقساق جیران

آغساق جیران
سیری در گلزار ادب شفاهی(فولکلور) ایل قشقایی
نویسنده: علی قشقایی فرد
چاپ اول: ۱۳۸۶
تعداد صفحات: ۱۳۵
حکایت آقساق جریان که تقریباً دربین تمام قشقایی‌ها معروف است، در سه فصل و دو روایت معروف در قالب داستان به نگارش درآمده است. روایت اول آهوی لنگ واریته‌ی قشقایی است که به عنوان فصل اول آمده است.
در روایت اول این کتاب می‌خوانیم که: خانواده‌ای که بر اثر خشکسالی همه مال و منالشان را از دست داده و قادر نیستند که در کوچ زود هنگام قبیله‌شان را به ییلاق همراهی کنند، به ناچار باید از دوستان و اقوامشان چند ماهی دور بمانند. سولماز و قورخماز (پسر) که از فرزندان این خانواده هستند، به مشکلاتی از جمله مقابله با دیو و کشتن دیو، تبدیل شدن قورخماز بر اثر خوردن آب طلسم شده به آهوی لنگ(آقساق جیران ) و ازدواج سولماز با پسر پادشاه و گرفتاری سولماز (ملکه) در چاه عمیق توسط کنیز و درپایان، جریان رهایی سولماز از چاه می‌باشد.
فصل دوم توضیحات پاورقی‌های فصل اول است که توضیحات مفید و مختصر قابل قبولی را به خوانندگان و مخصوصاً غیر ترک زبانان ارائه می‌دهد. فصل سوم داستان جدایی تحت همین عنوان آهوی لنگ است که در ادبیات دیگر اقوام ترک و غیرترک نیز معروف است. این حکایت، به صورت مجزا درپايان کتاب و در فصل سوم آمده است.
نقل قولی از جناب استاد دکتر منوچهرکیانی که از مشوقان وترغیب کنتدکان و مشورت دهندگان اصلی این کتاب بوده‌اند، در وصف این کتاب با این مضمون دیده مس‌شود: “این کتاب به گونه‌ای است که خواننده‌ی آن اگر ترک یا قشقایی هم که نباشد، با خواندن آن با شمایی از زندگی و فرهنگ قشقایی‌ها آشنا می‌شود.